Manjula Goedhart

Gunyah en de dans van de Zeearend – Recensie door Pari Schoorel

Karel, een jongen uit Amsterdam van een jaar of veertien, heeft zijn vader overgehaald hem tijdens de grote vakantie mee te nemen naar Australië. De aanleiding daarvoor is dat hij en de andere kinderen uit zijn klas een werk­stuk moeten maken over iets bijzonders dat zij in de vakantie wellicht zullen mee­maken. Karel verdiept zich van te voren een beetje in de boeken over de Aboriginals, boeken met foto’s waarvan Karel ‘s vader er uit hoofde van zijn beroep een aantal bezit. Eenmaal aangekomen in Australië logeren Karel en zijn vader Gerard in het grote huis van een rijke oom, Eagels’ Nest. De vrouw van oom Jack, Rianne, is de jongere zus van Gerard. Daar leert Karel zijn nichtje Jenny kennen, een eigenwijs meisje dat zich het liefst met haar paarden bezig houdt, en de vriendelijke Aboriginal vrouw Mary, de kokkin.

Op hetzelfde landgoed wonen ook verschillende Aboriginals, onder wie Tim, een van de cattle-boys, met wie Jenny eigenlijk niet mag omgaan. Beiden zijn ongeveer van Karel ’s leeftijd. Karel en Tim raken goed bevriend en samen maken ze een lange tocht te paard. Ook ontmoet Karel het meisje Lynn, op wie hij op slag verliefd wordt. Lynn werkt zo nu en dan in het winkeltje Lilly-Pilly, ergens in het achterland, tussen Eagels’ Nest en Gunyah. En dan is er de donkere Aboriginal John, een soort zwerver, die later een half-caste blijkt te zijn en zelfs niet zo heel verre familie van Karel ’s rijke oom.

Op ongeveer een uur rijden van Eagels’ Nest, dicht bij de oostkust, ligt de community Gunyah. Een groot stuk bebost land, waarop een tiental huizen zijn gebouwd, ver van elkaar verwijderd, waar mensen wonen die proberen in harmonie met de natuur te leven. Eén van hen is Fran, een vrouw van de leeftijd van Gerard. Vrij dicht bij haar huis staat een caravan waar Karel en zijn vader terecht kunnen wanneer ze maar willen. Wanneer Karel ’s vader later in het verhaal voor lange tijd naar Sydney moet, maakt Karel vaak gebruik van die mogelijkheid.

De zeearend… Vanaf Karel ’s aankomst in Australië lijkt het of de arend bij Karel in de buurt wil zijn. Soms is dat griezelig. Op één van de eerste ochten­den valt de arend twee van de pony’s aan, waarvan hij er één zo verwondt (Powder, de lievelingspony van Jenny), dat het dier een paar weken later moet worden afgemaakt. De groep Aboriginals, met wie Jenny Karel op de avond van haar verjaardag stiekem laat kennis maken, lijkt direct iets te zien en te voelen aan Karel ’s aanwezigheid, iets dat met de zeearend te maken heeft, maar ook met het duistere geheim van de voorgeschiedenis van deze Aboriginal clan. Jenny ontdekt dat een van haar voorouders, een tante Elsbeth, van wie een mooi portret in de salon van Eagel ’s Nest hangt, op jonge leeftijd bevriend was met het Aboriginal meisje Ellanorah, en dat er zelfs een schelpenkettinkje van Ellanorah bewaard is gebleven. Jenny besluit dat kettinkje te gaan dragen.

Met John maakt Karel een tocht van twee dagen, te voet, door het natuur­gebied tussen Gunyah en de zee. John vertelt hem over de vreemde planten die er groeien, maar ook over vroegere gebruiken van de clan van John en over de sombere geschiedenis van zijn voorouders. Ze overnachten bij het Tee Tree meer. En weer is daar de arend…

Gaandeweg raakt Karel verzeild in de ontrafeling van een mysterie. Het lijkt erop dat zijn komst naar Australië een specifieke bedoeling heeft gehad. Zijn nieuwsgierigheid spoort hem aan om, samen met Jenny, op zoek te gaan naar Mullyan’s Gully, de kloof of vallei waarvan hij ontdekt heeft dat daar de voorouders van de clan van John, Tim en Mary geleefd zouden hebben. De dingen die gebeuren in de weken die volgen zijn vaak onverklaarbaar. Hoe is het mogelijk dat Jenny, wanneer Karel ergens in de kloof aan het dwalen is, ontmoetingen heeft en speelt met Ellanorah, het Aboriginal meisje dat een eeuw eerder het vriendinnetje van Elsbeth was? En zou Karel zijn heftige opdracht hebben kunnen volbrengen en overleefd hebben zonder de be­scher­ming van de zeearend? Zonder de wijsheid van John? En zonder de hulp van Tim en Lynn?

Opvallend aan Gunyah en de dans van de Zeearend is in de eerste plaats dat de schrijfster de omstandigheden daar in het oosten van Australië uit eigen ervaring zeer goed kent. De beschrijvingen van het landschap en de natuur, de namen van planten en vogels – het is zeer overtuigend en er spreekt een enorme liefde voor die streek uit. In de tweede plaats weet zij het omgaan met paarden, een wezenlijk onderdeel van het hele verhaal, te vertel­len als een echte paardenkenner. Hierdoor is er een stevige basis gelegd voor het spannendste onderdeel van het verhaal: Karel ’s steeds toenemen­de betrok­kenheid in de Aboriginal wereld. In de laatste paar hoofdstukken worden situaties beschreven die wellicht nog niet eerder in een boek voor de jeugd verteld zijn. Zo lijkt het uitzonderlijk dat Karel, als westerse jongen, aanwezig mag zijn bij de ceremoniële Dans van de Zeearend! Ook wanneer uiteindelijk fantasie en werkelijkheid door elkaar gaan lopen blijft het verhaal geloof­waardig en boeiend, mede dankzij het respect dat de schrijfster toont voor de zeer oude en voor ons westerse mensen vaak moeilijk te doorgronden Aboriginal cultuur.

Het grappige is daarnaast dat Gunyah en de dans van de Zeearend een heel “gewoon” boek is. Gewoon, doordat de wijze van vertellen van de schrijfster heel gewoon is, zonder poeha, zonder een spoor van quasi interessantheid. De kinderen, maar ook de volwassenen die in het verhaal een rol spelen zijn heel gewone, soms vervelende, soms leuke, soms lieve en soms bijzonder interessante mensen, zoals wij die dagelijks om ons heen kunnen meema­ken. De dialogen zijn alledaags in de goede zin van het woord en met onver­wachte wendingen; het verhaal staat daardoor dichtbij ons, zodat wij geboeid blijven en mee willen gaan in Karel ‘s (en Jenny ‘s) avonturen.

Gunyah en de dans van de Zeearend is een moedig verhaal, dat afwijkt van veelbetreden paden; een verhaal over verliefd zijn en vol­was­sen worden, over je eigen weg gaan, over het avontuur durven aangaan en over het bijzondere van het gewone en tegelijk mysterieuze leven.

Pari Schoorel, Annen, 21 september 2015